⚜️मूल्यमापन आणि मूल्यांकन⚜️
मूल्यमापन आणि मूल्यांकन या दोन्ही संकल्पना शिक्षण क्षेत्रात महत्त्वाच्या आहेत. या दोन्हींमध्ये काही साम्यस्थळे असली, तरी त्यांचे उद्देश आणि पद्धतींमध्ये फरक आहे.
मूल्यमापन (Assessment):
* मूल्यमापन ही एक सतत चालणारी प्रक्रिया आहे.
* यात विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीचे नियमित निरीक्षण केले जाते.
* विद्यार्थ्यांच्या शिकण्यातील अडचणी आणि सुधारणेच्या संधी ओळखणे हा याचा मुख्य उद्देश आहे.
* मूल्यमापनात विविध पद्धतींचा वापर केला जातो, जसे की:
* वर्गातील चाचण्या
* गृहपाठ
* प्रकल्प
* विद्यार्थ्यांचे वर्गातील निरीक्षण
* मूल्यमापनाचा उपयोग शिक्षकांना त्यांच्या अध्यापन पद्धतीत सुधारणा करण्यासाठी होतो.
* उदाहरणार्थ: शिक्षक वर्गात नियमितपणे छोटे प्रश्न विचारून विद्यार्थ्यांचे आकलन तपासतात.
मूल्यांकन (Evaluation):
* मूल्यांकन ही एक ठराविक कालावधीनंतर केली जाणारी प्रक्रिया आहे.
* यात विद्यार्थ्यांच्या कामगिरीचे अंतिम मूल्यमापन केले जाते.
* विद्यार्थ्यांना गुण किंवा श्रेणी देणे हा याचा मुख्य उद्देश आहे.
* मूल्यांकनात प्रामुख्याने लेखी परीक्षांचा वापर केला जातो.
* मूल्यांकनाचा उपयोग विद्यार्थ्यांना पुढील वर्गात प्रवेश देण्यासाठी किंवा त्यांना प्रमाणपत्र देण्यासाठी होतो.
* उदाहरणार्थ: वर्षाच्या शेवटी घेतली जाणारी वार्षिक परीक्षा.
मूल्यमापन आणि मूल्यांकन यातील मुख्य फरक:
| मुद्दा | मूल्यमापन | मूल्यांकन |
|---|---|---|
| प्रक्रिया | सतत चालणारी | ठराविक कालावधीनंतर |
| उद्देश | प्रगतीचे निरीक्षण आणि सुधारणा | अंतिम मूल्यमापन आणि गुण देणे |
| पद्धती | विविध पद्धतींचा वापर | प्रामुख्याने लेखी परीक्षा |
| उपयोग | अध्यापन पद्धतीत सुधारणा | विद्यार्थ्यांना गुण किंवा प्रमाणपत्र देणे |
सारांश:
मूल्यमापन ही विद्यार्थ्यांच्या शिकण्याच्या प्रक्रियेचा भाग आहे, तर मूल्यांकन ही विद्यार्थ्यांच्या अंतिम कामगिरीचे मोजमाप आहे. दोन्ही प्रक्रिया शिक्षण क्षेत्रात आवश्यक आहेत आणि त्यांचा योग्य वापर केल्यास विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीस मदत होते.